خبرگزاری رویترز یک گور جمعی در نزدیکی دمشق کشف کرده که در قالب یک عملیات مخفی برای پنهان کردن جنایات حکومت بشار اسد ایجاد شده است. بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، هزاران جسد از یک گور دستهجمعی شناختهشده بیرون آورده و با کامیون به مکانی جدید و وسیع در بیابان منتقل شدند. این عملیات «جابجایی زمین» (Operation Move Earth) نام داشت. این گزارش، داستان چگونگی انجام آن است.
هیچکس نمیتوانست بوی مرگ را که چهار شب در هفته، بهمدت نزدیک به دو سال در امتداد بزرگراه بیابانی سوریه بالا میآمد، اشتباه بگیرد. این بوی هزاران جسد بود که از یک گور دستهجمعی به گوری دیگر در مکان مخفی انتقال مییافت.
رانندگان کامیون اجازه نداشتند از کابین خود خارج شوند. مکانیکها و رانندگان بولدوزر سوگند خورده بودند که سکوت کنند و میدانستند اگر سخنی بگویند، جان خود را از دست خواهند داد. دستورهای «عملیات جابجایی زمین» فقط بهصورت شفاهی داده میشد. کل این عملیات توسط یک سرهنگ سوری هماهنگ شد؛ مردی که نزدیک به یک دهه مسئول دفن اجساد قربانیان بشار اسد بود.
دستور انتقال اجساد از کاخ ریاستجمهوری صادر شده بود. این سرهنگ، که بهعنوان «استاد پاکسازی» اسد شناخته میشد، عملیات را از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ هدایت کرد.
اولین گور، در شهر «قطیفه» واقع در اطراف دمشق، شامل خندقهایی پر از اجساد افرادی بود که در زندان، زیر بازجویی، یا در جریان نبرد جان باخته بودند. وجود این گور جمعی در جریان جنگ داخلی سوریه توسط فعالان حقوق بشر افشا شده بود و مدتها یکی از بزرگترین گورهای کشور بهشمار میرفت.
اما تحقیقات رویترز نشان میدهد که دولت اسد بهطور مخفیانه محل قطیفه را حفاری کرده و هزاران جسد را به مکان جدیدی در یک پایگاه نظامی در بیابان «ضمیر»، بیش از یک ساعت دورتر، منتقل کرده است.
در گزارشی اختصاصی که روز سهشنبه منتشر شد، رویترز طرح محرمانهٔ دفن مجدد اجساد و وجود دومین گور جمعی را فاش کرد. اکنون این خبرگزاری میتواند با جزئیات فنی نشان دهد که چگونه عاملان این توطئه آن را اجرا کردند و بهمدت شش سال پنهان نگه داشتند.
رویترز با ۱۳ نفر که بهطور مستقیم از روند دو ساله انتقال اجساد آگاه بودند گفتوگو کرده و بیش از ۵۰۰ تصویر ماهوارهای از دو محل دفن را که در بیش از یک دهه ثبت شده بودند، تحلیل کرده است — تصاویری که نهتنها ایجاد گور قطیفه، بلکه بازگشایی و حفاری مجدد آن و در عین حال گسترش تدریجی محل جدید را نشان میدهند تا آنکه منطقهای وسیع از بیابان را پوشش داد.
رویترز برای تأیید بیشتر، از تصاویر هوایی پهپادی نیز استفاده کرد. با هدایت زمینشناسان قضایی، این خبرگزاری هزاران عکس هوایی و زمینی از هر دو محل گرفت تا تصاویر ترکیبی با وضوح بالا ایجاد کند. در منطقه ضمیر، پروازهای پهپاد نشان داد که خاک اطراف خندقهای دفنشده تیرهتر و مایل به قرمز است — تغییری که به گفته دو زمینشناس مشاور رویترز، «لارنا داوسون» و «بنجامین راک»، دقیقاً همان چیزی است که انتظار میرفت اگر خاک زیرسطحی قطیفه به خاک ضمیر افزوده شده باشد.
سوریه با گورهای دستهجمعی بسیاری پوشیده شده است، اما مکان مخفی که رویترز کشف کرده، از بزرگترین آنهاست. با دستکم ۳۴ خندق به طول مجموعاً دو کیلومتر، این گور در نزدیکی شهر بیابانی ضمیر از گستردهترین گورهای دستهجمعی دوران جنگ داخلی سوریه بهشمار میرود. گزارشهای شاهدان و ابعاد محل جدید نشان میدهد که دهها هزار نفر ممکن است در آنجا دفن شده باشند.
برای جلوگیری از اینکه افراد متفرقه پیش از محافظت رسمی از محل به آن دسترسی پیدا کنند یا آن را تخریب کنند، رویترز مکان دقیق گور را فاش نکرده است.
✅ نشانی واتساپ
