🔸️به گزارش مجله تجارت فردا، فعالسازی «مکانیسم ماشه» ساختار اقتصاد ایران را وارد یکی از دشوارترین دورههای خود کرده، اما تجربه سالهای گذشته نشان میدهد بازگشت تحریمها، همواره به زیان همه نبوده است. درحالیکه بخش خصوصی و تولیدکنندگان مستقل با محدودیتهای ارزی و بانکی مواجه میشوند، گروهی خاص از این شرایط سود میبرند: نهادهای شبهدولتی، دلالان بازار سیاه و چهرههای پرنفوذ اقتصادی.
🔸️در تحلیل تجارت فردا آمده است که تحریمها فضای اقتصادی را برای فعالان کوچک و متوسط به شدت تنگ میکند، اما مجموعههایی که از روابط خاص برخوردارند، همچنان به ارز ترجیحی، مسیرهای غیررسمی نقلوانتقال پول و امکان ثبت سفارش دسترسی دارند. در نتیجه، رانت و انحصار افزایش یافته و اقتصاد غیررسمی گسترش مییابد.
🔸️به گفته این مجله، در سالهای تحریم، نهادهای شبهدولتی بیشترین سود را بردهاند، در حالیکه دلالان و قاچاقچیان ارز و کالا نیز از فضای بسته اقتصادی برای افزایش فعالیت خود استفاده کردهاند. نمونه بارز این وضعیت، نقش واسطههایی است که در نقلوانتقال دلارهای نفتی نقش داشتند و با تکیه بر ارتباطات سیاسی و امنیتی، عملاً از کنترل دولت خارج شدند — از جمله بابک زنجانی که نام او همچنان در گزارشهای وزارت خزانهداری آمریکا دیده میشود.
🔸️«تجارت فردا» همچنین مینویسد که برخی جریانها و چهرههای سیاسی داخلی نیز از تداوم تحریمها سود میبرند؛ زیرا در فضای امنیتی و بسته، فرصت بیشتری برای حذف رقبا و تقویت جایگاه ایدئولوژیک خود پیدا میکنند.
🔸️در کنار ذینفعان داخلی، شرکتهای خارجی نیز از تحریمها منتفع میشوند. مجله به پالایشگاههای کوچک موسوم به «قوریچای» (teapot refineries) در چین اشاره میکند که نفت ایران را با تخفیف زیاد خریداری میکنند. با این حال، مشخص نیست بازگشت تحریمهای سازمان ملل، مانع ادامه این مبادلات شود یا نه.
🔸️در پایان گزارش تأکید شده است که «هر بار تحریمها بازمیگردند، چرخهای از رانت، انحصار و فساد نیز فعال میشود»؛ چرخهای که به تعبیر این مجله، «کاسبان تحریم» از آن بیشترین بهره را میبرند.
