دکتر محمد یوسفی متخصص امور روسیه ؛
🔸️با توجه به رویکرد تهران پس از شروع جنگ اوکراین،تهران ناگزیر از امضای توافق راهبردی با روسیه بود،چرا که با توجه به اخبار انتقال پهپادهای ایرانی به روسیه که اخبار آن ازسوی روسها درز کرده بود، عملا مسکو،تهران را به سمت تقابل مستقیم باغرب سوق داد.
🔸️خط اتصال تهران به سواحل مدیترانه با فروپاشی حکومت سابق سوریه قطع شده، ابزارهای چانه زنی ایران باغرب محدودتر از گذشته شده است و این امر باعث می شود که چشم انداز مثبتی برای مذاکره با غرب وجود نداشته باشد، چرا که دیگر تهران ابزار نیرومند برای مذاکره را که در زمان شروع جنگ اوکراین داشت در اختیار ندارد.
🔸️قطع انتقال انرژی روسیه به اروپا در کشاکش جنگ اوکراین امتیاز ویژه ای را به تهران برای کسب امتیاز بیشتر در مذاکرات را میداد که درآن زمان،سنگ اندازی های مسکو با تعیین شروط جدید عملا باعث به سرانجام نرسیدن مذاکرات شد که در جهت تامین منافع مسکو بود.
🔸️با سقوط اسد و تغییر شرایط منطقه یکی دیگر از فاکتورهای امتیازی کشورمان برای مذاکرات از دست رفت، حتی در جلسات شکل گرفته باشرکت مقامات بین المللی درزمینه تصمیم سازی برای سوریه جدید،از تهران دعوت نمی شود.
🔸️محدودترشدن نفوذ منطقه ای تهران،فراهم تر شدن اجماع برای افزایش فشارها به ایران را تسهیل نماید، بر همین اساس شاهد انتشار اخبار خروج سرمایه برخی کشورهای عرب منطقه از کشورمان هستیم،درصورتیکه در زمان اوج تنشها درسالهای گذشته بااین کشورها وحملات مستقیم نیروهای حوثی تحت حمایت تهران به آنها، شاهد چنین اخباری نبودیم،لذا خروج اخیر سرمایه ها را میتوان مقدمه ای برای اجرای سناریوی فشارحداکثری ارزیابی نمود.
🔸️با توجه به شرایط ذکر شده وسیاست اعلامی دولت جدید آمریکا،ترامپ با سیاست فشار حداکثری درکنار مذاکره خواهان اعطای امتیاز محدودتری ازگذشته به تهران است که درصورت فرض به سرانجام رسیدن مذاکرات،منافع اقتصادی کمتری نسبت به برجام برای ایران به همراه خواهد داشت.
🔸️باتوجه به وقایع منطقه وسیاست خارجی اتخاذ شده از سوی کشورمان پس ازجنگ اوکراین،حق انتخابهای زیادی باقی نمانده بود وبه نوعی ایران دست به انتخاب روسیه و امضای توافق راهبردی با این کشور به عنوان تنها گزینه ی باقی مانده زد،اگرچه صرف افزایش همکاری با کنش‌گران بین المللی یک گام مثبت برای بهبود شرایط موجود تلقی می شود، امانباید افزایش همکاری ها را صرفا یک جهته دنبال نمود،چراکه افزایش همکاریها با بازیگران متعدد،ثبات بیشتری فراهم خواهد نمود وبا وجود شرکای مختلف آسیب پذیری درمقابل فشارها وبدعهدی های احتمالی کاهش می یابد.
🔸️درست قبل از امضای توافق راهبردی با مسکو برخی رسانه های روس مطرح کردند که در این توافقنامه،ایران سرزمینهای اشغالی دراوکراین را به عنوان جزئی ازخاک روسیه نپذیرفت،این درحالیست که روسها تا کنون حتی حاضر نشدند تا جزایر کشورمان را بخاطر حفظ روابط حسنه با اعراب به عنوان جزئی از خاک ایران به رسمیت بشناسند وآنرا به صورت رسمی اعلام نمایند.
🔸️با توجه به این اظهارنظرها و رویکرد روسها در قبال منافع ملی ایران در سالهای اخیر،باید مسائل موجود را به مثابه سیگنالهای هشدار دهنده قلمداد نمود و توافق با روسیه نباید سر آغاز یک رویکرد و گام یکطرفه به سوی شرق باشد، ایران در عین وجود محدودیتهای بیشتر از گذشته، همچنین ناگزیر به تلاش برای گسترش ارتباط با سایرقدرتهای بین المللی است.
🔸️رسانه های روس پیش از امضای سند اعلام کرده بودند که اگر رئیسی زنده بود روسیه حتی میتوانست ایران را تبدیل به قدرت اتمی نماید،این اظهارنظرها درحالی صورت میگیرد که با توجه به رویکرد شرق محور آیت الله رئیسی و به اوج رسیدن همکاریهای دو کشور در دولت ایشان روسها حتی حاضر به تحویل سوخو ۳۵ به ایران نشدند وعلی رغم اینکه روسها سالهاست که ویزا را برای شهروندان اسرائیلی و ترکیه و …حذف نمودند در دولت رئیسی با وجود پیگیری تیم ایشان برای انجام این مسئله،هیچگاه ویزای انفرادی برای شهروندان ایرانی حذف نشد.
🔸️با اتخاذ آلترناتیوها و جایگزین ها در ارتباطات بین المللی وافزایش قدرت چانه زنی ناشی ازآن می توان امتیازهای بیشتری از روسها نیز اخذ نمود، موفقیت ایران در گسترش ارتباط باسایر قدرتهای بین المللی میتواند این نوع نگاه روسها نسبت به ایران را تغییر دهد که ایران ناگزیر به همکاری با آنهاست.این مسئله میتواند باعث بهبود کیفیت ونوع تعاملات بین دو کشور شود و باعث شود تا روسها در معادلات خود، بدون در نظر نگرفتن منافع ایران،صرفا بر منافع خود متمرکز نشوند وتلاش بیشتری را برای جلب رضایت طرف ایرانی به منظور تثبیت روابط دوجانبه بکار گیرند،به عبارتی ساده تر باید گفت که حتی برای شراکت راهبردی و ارتقاء روابط با روسها نیازمند گسترش روابط باسایر قدرتها هستیم.
