وقتی نمی‌توان آزادانه و بی‌خطر درباره موضوعی صحبت کرد، اخلاقی‌ترین کار سکوت است!
«سکوت در زمانه عسرت» عنوان یادداشت روزنامه اعتماد به قلم محسن آزموده است که در آن آمده:
🔻«آنچه درباره‌اش نمی‌توان سخن گفت، می‌باید درباره‌اش خاموش ماند.» (لودویگ ویتگنشتاین، رساله منطقی). ساده‌ترین معنای سخن ویتگنشتاین این است که بعضی چیزها هستند که درباره آنها نمی‌توان سخن منطقی و معنادار و موجه گفت، بنابراین باید آنها را به سکوت برگزار کرد و درباره‌شان خاموش ماند.
🔻اما معنایی که من می‌خواهم از سخن ویتگنشتاین بیرون بکشم، ربطی به ضرورت منطقی و باید فلسفی ندارد. من یک معنای خیلی ساده و صریح اخلاقی «هم» از این جمله می‌فهمم که خیلی ملموس و آشناست. مصادیق زیاد دیگری هم می‌توان ذکر کرد که در آنها توصیه ویتگنشتاین، وجه اخلاقی پیدا می‌کند، یعنی سکوت در زمانه عسرت، مواقعی که راجع به یک موضوع، نمی‌توان آزادانه و بی‌خطر صحبت کرد و هرگونه اظهارنظری، به دلیل فقدان آزادی، نه فقط حقیقت را روشن نمی‌کند، بلکه آن را پنهان می‌کند یا با وارونه‌نمایی، عکس واقعیت را نشان می‌دهد. در این مواقع بهترین و اخلاقی‌ترین کار سکوت است و خاموش ماندن
