محمدپوریا بهشتی:
سالهاست که دولت‌ها به خودروسازان رانت‌های مختلف می‌دهند. از تامین نقدینگی، تا تسهیلات ویژه و یا تامین مواد اولیه آنها برای آنکه بتوانند راحت تر خودرو را تولید کند. این رانت‌ها برای این به خودروسازها داده می‌شود تا قیمت تمام شده آنها به نحوی باشد که فشار بر خریداران خودرو که مردم عادی باشند، وارد نشود. خودروسازان از این وضعیت به شدت ناراضی بودند. در دولت گذشته آنها ناچار بودند تمام تولید خود را به خاطر تقاضای بالای خودرو در میان مردم، با قرعه‌کشی و به تعداد محدود واگذار کنند. اما دولت ابراهیم رئیسی خودش عامدانه با عرضه خودرو در بازار بورس عامل گرانی خودرو شده است. می‌پرسید چگونه؟ بسیار ساده. فقط با عرضه خودرو در بورس کالا. به عنوان مثال خودروسازها ناچار بودند تا قبل از این خودروی 207 را که در بازار بیشتر از 460 میلیون تومان قیمت دارد، به قیمت 185 میلیون تومان به مردم بفروشد. پیش از این در یک سازوکار نامشخص این رانت فقط به عده ای محدود تعلق می گرفت. در دولت قبل، خودروسازها وادار شدند با قرعه کشی تعداد محدود خودرو خود را به همان قیمت 185 میلیون تومان به مردم بفروشد. دولت جدید ابتدا همه قرعه کشی را حذف کرد و آن را به سامانه متمرکز قرعه کشی در وزارت صمت برد. اخیرا هم آن را حذف کرده و تنها خودروهایی فرسوده و جوانی جمعیت را به صورت قرعه کشی به مردم واگذار می‌کند. مابقی خودروها را خودروساز به قیمت بالا در بورس کالا می فروشند. حال تصور کنید، خودروی 207 را که خودروساز باید به قیمت 185 میلیون تومان به مردم عادی می‌فروخت، در آخرین عرضه در بورس کالا به چه قیمتی فروخته شده است؟ باور کردنی نیست، اما این خودروها در آخرین عرضه 410 میلیون تومان فروخته شد. در واقع، خودروسازها برای 250 تا 300 میلیون تومان فاصله قیمت کارخانه و بازار، سالها بود تلاش می‌کرد، و حالا دولت رئیسی دربست در اختیار آنها قرار گرفته تا با بردن خودرو به بورس کالا همان تعداد محدود از مردم عادی که می‌توانستند این خودروها را به قیمت 185 میلیون تومان بخرند، ناچار باشند به قیمت نزدیک به قیمت بازار خریداری کنند. این البته تازه شروع ماجراست. چون بیشتر این خریداران، دلالان خودرو هستند که بعد از خرید آن در بورس کالا، با یک سود دیگر آن را در بازار می‌فروشند. درحالی که پیشتر کسانی که خودرو را با قرعه کشی از کارخانه می‌گرفتند، برای یک سال نمی‌توانستند آن را در بازار به فروش برسانند. همچنین اگر در یک سال گذشته خودرویی گرفته بودند، نمی‌توانستند خودروی جدید ثبت‌نام کنند. به ترتیب خودرو به مصرف‌کننده نهایی می‌رسید. به علاوه اختلاف قیمت برای خودروهایی مانند «جک» و «دیگینیتی» بسیار وحشتناک تر است. براساس آخرین آماری که روزنامه فرهیختگان منتشر کرده است؛ قیمت جک S5 اتوماتیک، در کارخانه 137 میلیون تومان است، اما در بازار آزاد یک میلیارد و ششصد و هفتاد هزارتومان فروخته می‌شود. حالا تصور کنید خودروسازی که همه نوع تسهیلات از دولت دریافت می‌کند، به جای آنکه با قیمت مصوب آن را به مردم بفروشند، خودرو را به بورس کالا می‌برد و با قیمتی نزدیک به قیمت بازار آزاد می‌فروشد. اینگونه است که دولت به جای آنکه قیمت خودرو را کاهش دهد و در خدمت مردم باشد، دربست در خدمت خودروسازان قرار گرفته است.
