به گزارش CNN فارسي ، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی که پنج‌شنبه، ۲۶ خرداد (۱۶ ژوئن) منتشر شد از تلاش مدام جمهوری اسلامی برای حفر یک شبکه عظیم زیرزمینی در جنوب تاسیسات هسته‌ای نطنز خبر داد.
این روزنامه با استناد به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل می‌گوید ایران تلاش کم‌مانندی را آغاز کرده تا در عمق کوه تاسیساتی بسازد که در برابر حمله بمب‌های سنگرشکن و حمله‌های سایبری مقاوم باشد.
بنابر این گزارش گرچه ساخت این شبکه زیرزمینی در تصویرهای ماهواره‌ای قابل مشاهده است، اما مقام‌های دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا تا کنون به آن اشاره‌ای نکرده‌اند و وزیر دفاع اسرائیل، بنی گانتش ماه گذشته در یک سخنرانی فقط در یک عبارت از این تاسیسات سخن گفته است.
به نوشته نیویورک تایمز مقام‌های اسرائیلی و آمریکایی در مورد اهداف جمهوری اسلامی برای استفاده از تاسیسات زیرزمینی جدید و ابعاد تهدید ناشی از آن ارزیابی‌های متفاوتی دارند.
آسیب‌پدیری تاسیسات کنونی نطنز
تاسیسات نطنز مرکز اصلی غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. این تاسیسات بارها هدف حمله و خرابکاری‌هایی قرار گرفته که به اسرائیل نسبت داده می‌شود.
جو بایدن در نخستین سفر خود به خاورمیانه به عنوان رئیس جمهوری آمریکا در روزهای ۲۲ تا ۲۵ تیر از اسرائیل، کرانه باختری رود اردن و عربستان سعودی دیدار می‌کند.
کاخ سفید در بیانیه‌ای که به تازگی منتشر کرد یکی از برنامه‌های این سفر را “رایزنی درباره ارتقاء توان بازدارندگی در برابر تهدیدهای جمهوری اسلامی” عنوان کرد.
با این وجود مقام‌های دولت بایدن تا کنون به تاسیسات زیرزمینی جدید ایران در جنوب نطنز که می‌تواند اختلاف بر سر برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی را شعله‌ور کند، اشاره‌ای نکرده‌اند.
گزارش‌های زیادی وجود دارد حاکی از این که جمهوری اسلامی هرگز تا حد امروز به ساخت بمب اتمی نزدیک نبوده، گرچه برخی کارشناسان امنیتی بر این باورند که ایران فعالیت‌های خود را در مرحله رسیدن به توانایی ساخت بمب متوقف می‌کند.
ایران از اردیبهشت ۱۳۹۸ و نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، انجام تعهدات خود مطابق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را کاهش داد و فعالیت‌های هسته‌ای خود را مدام گسترش داده است.
بر پایه تازه‌ترین ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران در حال حاضر حدود ۴۳ کیلو اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده در اختیار دارد. این میزان اورانیوم در صورتی که غنای آن به بیش از ۹۰ درصد برسد برای تولید یک بمب اتمی کافی است.
فعالیت هسته‌ای، اهرم فشاری برای امتیاز گرفتن
ژنرال بنکت مکنزی، فرمانده ستاد مرکزی ایالات متحده که نظارت بر برنامه‌های مقابله با جمهوری اسلامی را بر عهده داشت و تازگی بازنشسته شد، به نیویورک تایمز می‌گوید ایران دست‌کم در کوتاه‌مدت می‌کوشد از توانمندی‌های هسته‌ای خود به عنوان اهرمی در مذاکرات با آمریکا استفاده کند و امتیازهای اقتصادی و سیاسی بیشتر بگیرد.
مذاکرات احیای برجام که آمریکا به‌طور غیرمستقیم در آنها مشارکت دارد فروردین ماه سال گذشته آغاز و بیستم اسفند بدون رسیدن به نتیجه نهایی متوقف شد.
ظاهرا پافشاری جمهوری اسلامی برای خارج شدن سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا و مخالفت دولت بایدن با آن از علت‌های اصلی به بن‌بست رسیدن مذاکرات بوده است.
برخی تحلیلگران معتقدند افزایش شدید بهای نفت پس از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی را بالا برده و این کشور در شرایط کنونی نیازی به برداشته شدن سریع تحریم‌ها و افزایش صادرات نفت احساس نمی‌کند.
سرویس اطلاعاتی اسرائیل معتقد است کار ساخت تاسیسات زیرزمینی عظیم در جنوب نطنز پس از کشته شدن محسن فخری‌زاده، چهره کلیدی برنامه‌های هسته‌ای ایران در هفتم آذر ۹۹ آغاز شد.
اسرائیل فخری‌زاده را “پدر بمب اتمی ایران” معرفی می‌کند و کشتن او به این کشور نسبت داده می‌شود. رئیس وقت موساد به طور تلویحی نقش اسرائیل در کشتن فخری‌زاده را تائید کرد.
ارزیابی متفاوت از تاسیسات زیرزمینی جدید نطنز
بر پایه ارزیابی مقام‌های اطلاعاتی اسرائیلی تاسیسات زیرزمینی جدید در جنوب نطنز بسیار وسیع است و قرار است بسیار مقاوم‌تر از تاسیسات غنی‌سازی کنونی ایران باشد.
به نوشته نیویورک تایمز، مقام‌های اطلاعاتی ایالات متحده این ارزیابی را رد نمی‌کنند اما آن را قطعی نمی‌دانند. آنها به این روزنامه گفته‌اند آمریکا تاسیسات جدید را نگران‌کننده نمی‌داند و برآورد می‌کنند تکمیل شبکه زیرزمینی تونل‌ها و آماده بهره‌برداری شدن آن به سال‌ها کار نیاز دارد.
جمهوری اسلامی تا کنون به این گزارش واکنشی نشان نداده و برخی مقام‌های آمریکایی به نیویورک تایمز گفته‌اند در صورت احیای برجام تقابل با چنین برنامه‌هایی تا سال ۲۰۳۰ به تعویق می‌افتد.
جمهوری اسلامی به تازگی و در واکنش به تصویب قطعنامه‌ای در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ضرورت پاسخگویی تهران درباره ابهام‌ها و پرسش‌ها در ارتباط با سه مکان اعلام‌نشده، کار ۲۷ دوربین نظارتی این نهاد را متوقف کرد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس در واکنش به این اقدام گفته است روندی که در روزهای گذشته طی شده این نهاد نظارتی را برای انجام وظایف خود با “چالشی جدی” روبرو کرده و ادامه این روند “ضربه مهلکی” به مذاکرات احیای برجام خواهد بود.
