روند قاچاق سیگار در سال ۱۳۹۸ کاهشی بود، به طوری که برآورد وزارت صمت از میزان قاچاق سیگار نسبت به سال ۱۳۹۷ حدود ۳۹ درصد کاهش یافته بود، اما در سال گذشته با مشکلاتی که به دلیل عدم تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه در زمینه تولید این محصول ایجاد و منجر به توقف تولید در هشت واحد از ۱۵ واحد تولید محصولات دخانی شد، قاچاق سیگار رو به افزایش گذاشت، تا جایی که در اردیبهشت ۱۳۹۹ برآوردها از میزان قاچاق سیگار نزدیک به دو برابر دو ماهه اول سال ۱۳۹۸ بود. اما از بهمن سال گذشته میزان افزایش قاچاق تک رقمی شد و در مجموع قاچاق سیگار در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ کاهش ۳۵.۹ درصدی داشته است.
جدیدترین آمار منتشر شده درباره وضعیت تولید و قاچاق سیگار در سال ۱۴۰۰ نیز نشان می‌دهد در فصل اول امسال بیش از ۱۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون نخ سیگار تولید شده که نسبت به تولید بیش از ۱۰ میلیارد نخ در مدت مشابه سال قبلش ۳۷.۹ درصد افزایش داشته است. همچنین در حال حاضر ۲۲ واحد تولید سیگار فعال هستند که وضعیت آن‌ها مشابه سال قبل است.
در پی این افزایش تولید و با توجه به اینکه میزان مصرف سه ماهه سیگار ۱۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون نخ برآورد شده و همچنین توقف واردات رسمی سیگار از سال ۱۳۹۷، برآورد قاچاق سیگار هم با ۶۱ درصد کاهش، از شش میلیارد و ۲۳۰ میلیون نخ سیگار در سه ماهه اول سال قبل به دو میلیارد و ۴۰۰ میلیون نخ سیگار در مدت مشابه امسال رسیده است.
همچنین آمارها نشان می‌دهد طی فصل اول امسال صادرات سیگار با کاهش ۴۳ درصدی به ۳۴ میلیون نخ رسیده است. صادرات سیگار در مدت مشابه سال گذشته ۶۰ میلیون نخ بوده است. در حاشیه آمارها علت کاهش صادرات سیگار مشکلات مربوط به امور بازرگانی، بیماری کووید- ۱۹ و نقل و انتقال ارز به دلیل تحریم‌ها عنوان شده است.
چقدر از تولید و واردات محصولات دخانی به خزانه دولت می‌رود؟
آمار منتشر شده درباره واریزی اشخاص و شرکت‌ها جهت محصولات دخانی به خزانه دولت که شامل حق انحصار واردات، حق انحصار تولید، توزیع و فیش‌های بین راهی است نیز نشان می‌دهد که سه ماهه امسال بیش از ۷۲ میلیارد تومان در این بخش به خزانه دولت واریز شده که نسبت به مبلغ واریزی در مدت مشابه سال قبل که معادل ۴۲ میلیارد تومان بوده، ۷۰ درصد افزایش داشته است.
گفتنی است که موضوع مالیات بر سیگار همواره مناقشاتی بین وزارت بهداشت و تولیدکنندگان سیگار به همراه داشته؛ چراکه مجموعه وزارت بهداشت و ستاد کشوری کنترل دخانیات کشور معتقدند سیگار در ایران ارزان است و با افزایش مالیات بر سیگار مصرف کاهش می‌یابد و برای خزانه نیز یک منبع درآمد است. از طرف دیگر بر اساس آمارهای مجموعه بهداشتی کشور، مصرف دخانیات سالانه نزدیک به ۶۰ هزار مرگ را در کشور رقم می‌زند و ضرر ۴۰ هزار میلیارد تومانی برای حوزه سلامت به دنبال دارد، اما در بین ۱۸۲ کشور عضو کنوانسیون کنترل دخانیات سازمان جهانی بهداشت، ایران حداقل میزان مالیات بر محصولات دخانی را دارد و بر این اساس خواستار اصلاح ساختار مالیات بر دخانیات در فصل بودجه هستند.
اما تولیدکنندگان محصولات دخانی معتقدند سیگار به نسبت سرانه درآمد در مقایسه با کشورهای دیگر ارزان نیست و افزایش مالیات سیگار عموما منجر به افزایش قاچاق می‌شود؛ چراکه اساسا تولید در ایران گران‌تر از کشورهای همسایه تمام می‌شود. ضمن اینکه انتقاداتی هم به مصوبه جدید کمیسیون تلفیق درباره مالیات سیگار دارند که بیشتر به ضرر تولیدکنندگان داخلی و به سود برندهای بین‌المللی است.
