به گزارش CNN فارسی، طرح “صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی” به شکلی که در ماه‌های اخیر در مورد آن بحث و جدل شده تیرماه سال پیش اعلام وصول شد، اما سابقه تلاش نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این زمینه به دوره قبل باز می‌گردد.
این طرح و نمونه‌های مشابه آن همواره با انتقادهای شدید داخلی و خارجی روبرو بوده‌اند. منتقدان می‌گویند هدف نهایی این طرح محدود کردن شدید دسترسی به اینترنت جهانی و جریان گردش آزاد اطلاعات است.
در پی اعتراض‌های شدید کاربران فضای مجازی و تشکل‌های مردم‌نهاد و تشتت در روند بررسی “طرح صیانت” در مجلس، اکنون محمد باقر قالیباف از شورای عالی فضای مجازی درخواست کرده به این موضوع رسیدگی کند.
همشهری آنلاین، شنبه ۲۷ فروردین از قول ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئيس مرکز ملی فضای مجازی خبر داد رئیس مجلس در نامه‌ای به رئیس این شورا خواستار بررسی طرح صیانت در این نهاد شده است.
شورای عالی یک نهاد بالادستی حکومتی است که یک دهه پیش به فرمان رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای تشکیل شد و ریاست آن بر عهده رئیس دولت است.
مسکوت ماندن طرح در مجلس؟
این شورای متشکل از تعدادی عضو حقیقی و حقوقی از جمله روسای مجلس و قوه قضائیه، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، فرماندهان سپاه پاسداران و نیروی انتظامی و شماری از وزیران دولت است.
به گفته فیروزآبادی، رئیس مجلس در نامه به رئیس شورای عالی درخواست کرده دولت و این شورا سیاست‌های کلان فضای مجازی را تعیین کنند.
معنی این درخواست می‌تواند مسکوت ماندن رسیدگی مجلس شورای اسلامی به طرح صیانت تلقی شود که ممکن است مخالفت شماری از نمایندگان، به خصوص طراحان و مدافعان طرح را در پی داشته باشد.
اکثریت اعضای کمیسیون ویژه‌ای در مجلس که برای بررسی طرح صیانت تشکیل شده در نشست سوم اسفند خود کلیات طرح را تصویب کردند.
معاونت قوانین مجلس این رای‌گیری را دارای چند ایراد فنی و قانونی، از جمله مغایرت با آئین‌نامه داخلی تشخیص داد و هیئت رئیسه مجلس مصوبه کمیسیون ویژه را باطل اعلام کرد.
جلسه غیرعلنی درباره بازگشت طرح به صحن مجلس
پس از آن تعدادی از نمایندگان مجلس خواستار بازگشت طرح صیانت به صحن علنی شدند و این مسئله در یک نشست غیرعلنی در ۲۲ فروردین به بحث گذاشته شد.
جلال رشیدی کوچی، از اعضای کمیسیون ویژه و مخالفان طرح درباره نتیجه این نشست به خبرگزاری ایلنا گفت: «در انتهای این جلسه درباره ماندن طرح در کمیسیون مشترک رأی‌گیری شد که نمایندگان با ماندن “طرح صیانت” در این کمیسیون مخالفت کردند و این به معنای آن است در این رأی‌گیری که در جلسه غیرعلنی انجام شد نمایندگان با بازگشت طرح صیانت به صحن علنی موافقت کردند.»
اگر در جلسه غیرعلنی اکثریت نمایندگان خواستار بازگشت طرح به صحن مجلس شده باشند تصمیم قالیباف برای سپردن بررسی آن به شورای عالی می‌تواند سرآغاز یک چالش جدید باشد.
عقب‌نشینی در برابر “آرای عمومی جامعه”؟
در همین حال درخواست قالیباف، عقب‌نشینی مجلس در برابر اعتراض‌های گسترده اجتماعی به نظر می‌رسد و دبیر شورای عالی فضای مجازی هم به طور تلویحی آن را تائید می‌کند.
او به همشهری آنلاین می‌گوید رفت و آمد طرح میان کمیسیون مشترک و صحن علنی، دخالت هیئت رئیسه مجلس و برگزاری جلسه‌های متعدد “همه نشان می‌دهد مجلس به آرای عمومی جامعه اهمیت می‌دهد و به آن بی‌تفاوت نیست”.
فیروزآبادی گفته است: «برای همین به دنبال آن هستند که طرح مذکور علاوه بر مشروعیت قانونی، مقبولیت اجتماعی هم داشته باشد. نامه و درخواست اخیر رئیس مجلس در راستای کسب مقبولیت اجتماعی است و نظرشان این است که شورای عالی به عنوان شورای سیاستگذار کمک کند.»
دبیر شورای عالی فضای مجازی خاطرنشان کرد در نشست قبلی این شورا که ۲۴ اسفند به ریاست ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم برگزار شد تاکید شده که طرح صیانت در مجلس پیگیری شود.
به نوشته همشهری آنلاین، با توجه به اظهارنظرهای فیروزآبادی که بارها طرح مجلس را ناکارآمد و دارای اشکال‌های فراوان ارزیابی کرده انتظار می‌رود در صورت پاسخ مثبت شورای عالی “تغییرات گسترده‌ای در محتوا و ماهیت” طرح صیانت صورت گیرد.
خامنه‌ای و محدود کردن فضای مجازی
با این حال گمان می‌رود تلاش اصولگرایان برای محدود کردن دسترسی شهروندان به اینترنت و فضای مجازی که رهبر جمهوری اسلامی بارها در مورد آن تذکر داده ادامه یابد.
علی خامنه‌ای بارها از “ولو و رها بودن” فضای مجازی به شدت انتقاد کرده و خواهان “ساماندهی” آن شده است. برخی اصولگرایان در پی راه‌اندازی “اینترنت ملی” با الگو گرفتن از چین هستند.
یکی از نگرانی‌های مهم کارگزاران حکومت نقش شبکه‌های اجتماعی در سازماندهی حرکت‌های اعتراضی و انتشار تصویرها و فیلم‌های مربوط به آنها و افشای سرکوب خشونت‌بار معترضان است.
بر همین اساس در همه حرکت‌های گسترده اعتراضی سال‌های اخیر یکی از نخستین اقدام‌های حکومت کاهش شدید سرعت اینترنت یا قطع کامل آن بوده است.
اعتراض‌های داخلی و خارجی و گریز از مسئولیت‌پذیری
ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران گزارش داد این ارگان همراه با ۵۴ سازمان حقوق بشری و مدنی منطقه‌ای و بین‌المللی در بیانیه مشترکی نسبت به اجرایی شدن “طرح صیانت” و محدودسازی بیشتر اینترنت در ایران هشدار دادند.
در این بیانیه تاکید شده که تصویب و اجرای احتمالی این طرح “منجر به کاهش فزاینده‌ی پهنای باند اینترنت بین‌الملل در ایران و همچنین نقض حق حریم خصوصی و حق دسترسی به اینترنت امن و آزاد خواهد شد”.
ظاهرا به دلیل نارضایتی‌های شدید داخلی و اعتراض‌های بین‌المللی، حتی حامیان محدودسازی دسترسی به اینترنت جهانی در ایران حاضر به پذیرش مسئولیت این کار نیستند.
دبیر شورای عالی فضای مجازی می‌گوید اگر در نخستین نشست این شورا درباره درخواست قالیباف تصمیم‌گیری شد “بعد از بررسی سیاست‌های کلان، ما طرح را به مجلس برمی‌گردانیم و سرانجام خود مجلس تصمیم خواهد گرفت که سیاست‌ها را به چه نحوی اجرا کند”.
یکی دیگر از نگرانی‌ها در مورد محدود شدن دسترسی به فضای مجازی، وابستگی میلیون‌ها فرصت شغلی به شبکه‌هایی مانند اینستاگرام است.
رشیدی کوچی چندی پیش به خبرگزاری ایسنا گفته بود امروز در ایران دو میلیون شغل مستقیما و ۹ میلیون شغل به طور غیرمستقیم وابسته به فضای مجازی هستند و این دغدغه وجود دارد که در صورت فیلتر شدن پلتفرمی مانند اینستاگرام چه اتفاقی رخ می‌دهد.
