به گزارش CNN فارسی، معاون فنی نظام پزشکی تهران و عضو شورای عالی سازمان نظام پزشکی ایران طرح “نظام ارجاع و پزشک خانواده” را “یکی از شاه‌بیت‌های نظام سلامت کارآمد” دانسته است. دکتر علی دباغ می‌گوید: «زمانیکه حوزه بهداشت در نظام سلامت برتری داشته باشد، حالت انتظار برای ایجاد بیماری به حالت پیشگیری بدل می‌شود و جو عمومی به سمت پیشگیری می‌رود.»
به گفته او اما حرکت عمومی به سمت پیشگیری مستلزم سازوکارهایی است. یکی از این سازوکارها و پیش‌زمینه‌های لازم برای اجرای طرح‌های پزشک خانواده و نظام ارجاع، به گفته این مقام مسئول، اصلاح وضعیت توزیع پزشک در ایران است.
وضعیت توزیع پزشک در ایران، از تهران تا سیستان و بلوچستان
معاون فنی نظام پزشکی تهران در مقایسه ایران با آمریکا از نظر توزیع پزشک می‌گوید: «در آمریکا به طور میانگین به ازای هر ۱۰ هزار نفر، بین ۳۲ تا ۳۳ پزشک وجود دارد و اختلاف میان ایالات مختلف این کشور، از نظر تعداد پزشک بسیار کم است. این درحالی است که در ایران اختلاف بین غیربرخوردارترین استان و برخوردارترین استان از نظر میزان پزشک بالای ۱۰ برابر اختلاف است.»
در این مقایسه برخوردارترین استان، تهران و غیربرخوردارترین استان، سیستان و بلوچستان عنوان شده است. این آمارها را علی دباغ به معنای “تبعیض مطلق در سیستم ارجاع نظام سلامت کشور” می‌داند.
“دو برابر میانگین آمریکا در تهران پزشک داریم”
به گفته دباغ، در استان سیستان و بلوچستان که یکی از محروم‌ترین استان‌هاست، تعداد پزشک اعم از پزشک عمومی، متخصص و فوق‌تخصص به طور میانگین حدود شش به ازای هر ۱۰هزار نفر است. این در حالی است که به گفته این مقام مسئول در استان تهران به طور میانگین حدود ۷۰ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر وجود دارد؛ “یعنی بیش از دو برابر میانگین آمریکا در استان تهران پزشک داریم.”
ایجاد سیستم کارآمد با ۱۲ نیروی غیرپزشک به ازای هر پزشک
یکی دیگر از مهمترین پیش‌زمینه‌های ایجاد ساختار مناسب در نظام سلامت را این مقام مسئول، “تناسب نیروی پزشکی و نیروهای همراه هرپزشک” دانسته است. به گفته دباغ «برای اینکه یک پزشک به خوبی بتواند کار کند به حدود ۱۲ نیروی غیرپزشک نیاز است.» پرستار، داروساز، نیروی آزمایشگاه از جمله پرسنلی هستند که معاون فنی نظام پزشکی تهران از آنها به عنوان نیروی غیرپزشک ضروری برای ایجاد ساختار مورد نظر یاد کرده است.
پرداختی بیشتر به پزشکان مناطق محروم
موضوع پرداختی پزشکانی که در مناطق محروم کار می‌کنند هم به نظر او یکی از موارد قابل بررسی برای اجرای طرح‌های در نظرگرفته برای نظام سلامت در کشور است. این مقام مسئول معتقد است پرداختی پزشکان در مناطق محروم نسبت به همکارانشان در شهرهای برخوردار باید افزایش یابد. به اعتقاد او با افزایش پرداختی از یک سو جلوی هجوم پزشکان از مناطق محروم به شهرهای برخوردار گرفته می‌شود و از سوی دیگر معضل “مسافران سلامت” هم حل می‌شود.
مسافران سلامت به کسانی گفته می‌شود که “کوچکترین مشکل سلامتی” به تهران و شهرهای بزرگ می‌روند.
او راهکار حل مشکلات توزیع پزشک در ایران را تنظیم برنامه‌ریزی بر اساس اهداف و متناسب با منابع خوانده است.
نظام ارجاع و پزشک خانواده چیست؟
نظام ارجاع که این مقام مسئول در مورد آن سخن می‌گوید، نوعی شیوه ارائه خدمات درمانی و بهداشتی و مدیریت در نظام سلامت است که در آن بیماران باید طبق یک سلسله‌مراتب به مراکز درمانی مراجع کنند که شروع آن با پزشک خانواده است. در این نظام پیشگیری مقدم بر درمان است و تمرکز بر توسعه شبکه سراسری بهداشت است.
طرح نظام ارجاع در ایران از ابتدای سال ۸۴ فعالیت خود را در مناطق روستایی و شهری زیر ۲۰۰۰۰ نفر آغاز کرد. اما اجرای سیاست‌های آن همواره با مشکلاتی همراه بوده است.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، از جمله عدم سیاست‌گذاری متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی ایران، این طرح کارآمد را در سال‌های گذشته به یک طرح فرسایشی و بی‌بازده تبدیل کرد.
ابراهیم رئیسی: «با جدیت پیگیری شود»
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، در نشست هم‌اندیشی با گروهی از مدیران و متخصصان نظام بهداشت و درمان که روز ۱۷ فروردین برگزار شد، از وزیر بهداشت خواست تا “اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده را که تاثیر قابل ملاحظه‌ای در کاهش هزینه‌ها و بستری‌ها دارد”، “با جدیت” پیگیری کند.
“افزایش ظرفیت پزشکی دردی را دوار نمی‌کند”
معاون فنی نظام پزشکی تهران که درباره معضل توزیع پزشک به عنوان یکی از مشکلاتی که برای اجرای نظام ارجاع باید رفع شود، با خبرگزاری ایسنا گفت‌وگو کرده، معتقد است، «افزایش ظرفیت پزشکی مشکلی را حل نمی‌کند، چون پزشک زیاد داریم اما در مناطق محروم با کمبود پزشک مواجهیم». او مشکل را در مدیریت، توزیع منابع مالی و برنامه‌ریزی می‌داند. چرا که به گفته او در سایه عدم مدیریت پزشکان مجددا به مناطق برخوردار می‌آیند یا از کشور مهاجرت می‌کنند. دباغ می‌گوید: «متاسفانه بحث نظام ارجاع و پزشک خانواده سال‌ها مطرح شده و دولت‌ها بیشتر در این باره حرف زدند تا عمل کنند.» به اعتقاد او اما اگر در این زمینه درست اقدام شود، “طی چند سال می‌توانیم به اهداف عالی‌مان برسیم.”
تب مهاجرت در میان پزشکان ایرانی
موضوع مهاجرت که عضو شورای عالی سازمان نظام پزشکی هم به آن اشاره می‌کند به یکی از نگرانی‌های سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان در ایران تبدیل شده است. بر پایه آخرین آمارهای سازمان نظام پزشکی تب مهاجرت در میان پزشکان ایرانی بالا گرفته است. به گفته سخنگوی نظام پزشکی ایران، در سال ۱۴۰۰، بیش از ۴ هزار پزشک برای مهاجرت از سازمان نظام پزشکی، درخواست “گود استندینگ” کرده‌اند. محمدرضا اسدی می‌گوید، آمارهای تخمینی حکایت از این دارد که بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد (۲۴۰۰ نفر) این افراد که درخواست داده‌اند، مهاجرت کرده‌اند.
