دو اشتباهی که باعث جنگ در اوکراین شد

به گزارش CNN فارسی، رابرت سرویس» مورخ برجسته تاریخ روسیه می‌گوید مسکو در جنگ پیروز خواهد شد، اما صلح را از دست خواهد داد و در تسخیر اوکراین ناکام خواهد بود. او می‌گوید چگونه پوتین می‌تواند برکنار شود.

رابرت سرویس مورخ کهنه کار ۷۴ساله تاریخ روسیه و استاد بازنشسته در کالج سنت آنتونی آکسفورد و یکی از همکاران موسسه هوور استنفورد است. او زندگینامه لنین، استالین و تروتسکی را نوشته است. آخرین اثر او که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد خشم تروتسکیست‌های سرسخت در سراسر جهان را برانگیخت چرا که سرویس در کتاب خود اشاره کرده بود که قهرمان آنان به ایده‌های اساسی و مشترک بسیاری با لنین و استالین در مورد «دولت ترور و وحشت آفرین تک حزبی با یک ایدئولوژی» باور داشته است. سرویس می‌گوید که تروتسکیست‌ها هنوز تلاش می‌کنند اطلاعات صفحه مرتبط با او در ویکیپدیا را تغییر دهند یا علیه وی بنویسند. کتاب «تروتسکی؛ کاهن معبد سرخ» نوشته «رابرت سرویس» با ترجمه «بیژن اشتری» توسط نشر ثالث به فارسی ترجمه شده است.

حمله روسیه به اوکراین ناشی از دو اشتباه بزرگ استراتژیک بود. اولین مورد در ۱۰ نوامبر اتفاق افتاد زمانی که ایالات متحده و اوکراین منشور مشارکت استراتژیک را امضا کردند که حمایت آمریکا از حق کی یف برای پیگیری عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را تایید کرد. این پیمان بیش از هر زمان دیگری پیوستن اوکراین به ناتو را محتمل ساخت چشم اندازی که برای پوتین غیر قابل تحمل به نظر می‌رسید. این آخرین ضربه بود. بلافاصله پس از آن مقدمات عملیات نظامی به اصطلاح ویژه روسیه در اوکراین آغاز شد.

به گزارش فرارو به نقل از وال استریت ژورنال، توافق نوامبر به تضمین‌های ضعیف‌تری که اوکراین در نشست سران ناتو پنج ماه پیش از آن دریافت کرده بود نکاتی را افزود نکاتی مبنی بر آن که در صورت رعایت معیار‌های ناتو عضویت برای آن کشور امکان‌پذیر خواهد بود. این تحرکات را می‌توان «سوء مدیریت غیرمنتظره» غرب توصیف کرد که باعث تشویق اوکراین برای عضویت در ناتو شد، اما هیچ فکری در مورد چگونگی دور شدن اوکراین از مسکوی تحت رهبری پوتین نداشت و هیچ کاری را برای آماده ساختن اوکراینی‌ها به منظور ارائه پاسخ منفی انجام نداده بود.

اوکراین یکی از داغ‌ترین و حساس‌ترین نقاط در جهان ذهنی ولادیمیر پوتین است و شما بدون ایده‌ای روشن از کاری که قرار است انجام دهید در آن سرگردان خواهید شد. غرب دست کم از سال ۲۰۰۷ میلادی زمانی که حاکم روسیه در کنفرانس مونیخ در مورد سیاست امنیتی سخنرانی کرد می‌دانست که او از پیوستن اوکراین به ناتو عصبانی خواهد شد.

پوتین در آستانه کناره گیری از ریاست جمهوری روسیه (برای چهار سال نخست وزیر شدن) بود در نتیجه، آن زمان این آخرین غرش شیر درون ذهن‌اش در جنگل بود. زمانی که پوتین در سال ۲۰۱۲ میلادی به عنوان رئیس جمهور بازگشت بار دیگر به صراحت اشاره کرد که «مسئله اوکراین و عضویت آن در ناتو قابل مذاکره نیست».

در ژوئیه ۲۰۲۱میلادی او مقاله‌ای نوشت که تهاجم را پیشگویی کرد. در آن مقاله، پوتین کم و بیش اوکراینی‌ها و روس‌ها را یک ملت قلمداد کرد. پوتین پیش‌تر بار‌ها این موضوع را بیان کرده بود، اما نه با عصبانیت و نه با ضربات مشت و به گونه‌ای احساسی.

روند تحولات این احساس را در پوتین ایجاد کرده بود که اوکراین به دنبال پیوستن به غرب است. این موضوع او را آزار می‌داد نه صرفا به این دلیل که او اوکراین را به مثابه یک کشور اقماری قلمداد می‌کرد بلکه نمی‌توانست برای یک کشور همسایه اسلاو که حتی اندکی توسعه و پیشرفت دموکراتیک داشت حق حیات قائل شود. از دید او در صورت وجود اوکراین دموکراتیک مردم روسیه ممکن بود ایده‌های خطرناکی را دریافت کنند و خواستار دموکراسی در روسیه شوند.

در نتیجه تهاجم، که در ۲۴ فوریه آغاز شد ایالات متحده شروع به کار کرد، اما به نظر نمی‌رسد دیپلماسی آمریکا در حال حاضر از شکوه گذشته خود برخوردار باشد.

دومین خطای استراتژیک که به در گرفتن جنگ اوکراین منجر شد دست کم گرفتن رقبای غربی از سوی پوتین بود. او غرب و آن چه را به عنوان انحطاط غربی قلمداد می‌کند مورد تحقیر قرار می‌دهد. او به این باور رسیده بود که غرب از نظر سیاسی و فرهنگی دچار زوال و فساد شده است. او هم چنین فکر می‌کرد که رهبران غرب در مقایسه با وی بی‌کیفیت و بی‌تجربه هستند. در هر حال، او دو دهه در قدرت بوده است.

به نظر پوتین، تهاجم قرار بود «یک تهاجم نه تنها در مورد اوکراین بلکه در مورد غرب» باشد. او چهار سال وقت صرف کرده بود تا حلقه اطرافیان دونالد ترامپ را مدیریت کند و گمان می‌کرد که بازنشستگی «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان غرب را بدون سکاندار رها کرد. اتحاد دوباره غرب در زمان حمله او به اوکراین باعث غافلگیری‌اش شد. او به طور ناخواسته غرب را متحد کرده است. در واقع، او باعث ایجاد وضعیتی شد که دقیقا عکس آن را خواستار بود.

پوتین یک رهبر «بی پروا» و «میانه مایه» است. برخی می‌گویند او «نوعی نابغه» است. به گمان‌ام این نظر مسخره است. کدام رهبر نابغه‌ای این امکان را برای آلمان فراهم می‌سازد که تسلیحات بسازد؟

پوتین ظاهرا امید داشت که جنگی در کار نباشد و تجمع سربازان‌اش در مرز منجر به فروپاشی دولت اوکراین شود. او «ولودیمیر زلنسکی» را که شش ماه پس از روی کار آمدن‌اش به عنوان رئیس جمهور اوکراین در دسامبر ۲۰۱۹ در پاریس ملاقات کرده بود دست کم گرفت. پوتین بحث و جدل وحشیانه معمول خود را با او انجام داده بود. زلنسکی از این مذاکرات آشکارا متزلزل بیرون آمد.

کلید درک پوتین اعتقاد قاطع او به این پنداره است که روسیه «قدرت بزرگ جهانی» است و حوزه نفوذ روسیه باید تا حد امکان به بسیاری از جمهوری‌های شوروی سابق گسترش یابد و هیچ کشوری برای او به اندازه اوکراین در این چارچوب ذهنی گسترش طلبانه اهمیت ندارد.
پوتین نه یک کمونیست بلکه یک ضد کمونیست است. پوتین دوره اتحاد جماهیر شوروی را به مثابه «یک گسست» در مسیر عظمتی قلمداد می‌کند که روسیه باید طی می‌کرد. پوتین به روسیه ابدی معتقد است و لنین را به دلیل جلوگیری از گسترش روسیه مورد تمسخر قرار داده و از او نفرت دارد. در حالی که ممکن است پوتین گاهی نظرات خوشایندی را در مورد استالین بیان کند، اما هرگز نکته مثبتی را در مورد لنین نگفته است.

از نظر پوتین، لنین در سال ۱۹۲۲ میلادی زمانی که قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی فدراسیونی متشکل از جمهوری‌ها با مرز‌های خود را در داخل اتحاد جماهیر شوروی تنظیم کرد مرتکب گناه اولیه شد. از دید پوتین این امر باعث شد که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی به کشور‌های مستقل جداگانه تجزیه شود. پوتین همانند استالین که بر سر این ترتیبات قانونی با لنین اختلاف نظر داشت همواره مایل بوده همه این جمهوری‌ها در روسیه بزرگ ادغام شوند و مسکو هدایت‌گر آن جمهوری‌ها باشد.

پوتین دموکراسی را تحقیر می‌کند. او به حق رهبری برای تحمیل اقتدار دولت بر جامعه معتقد است. از نظر رئیس جمهور روسیه این برای شهروندان خوب است، زیرا ثبات و قابلیت پیش بینی را در زندگی آنان به ارمغان می‌آورد. او هم چنین به اهمیت پلیس مخفی به عنوان نهادی وابسته به دولت معتقد است. در این مورد، بسیاری از روش‌های پوتین «یادآور دوره شوروی» هستند حتی اگر از نظر ایدئولوژیک مشابه با آن دوران نباشند.

پوتین خود را شخصیتی مسیحایی قلمداد می‌کند به عنوان یک رهبر که آمده است تا روسیه را به سرنوشت و سرمنزل مقصود برساند. او رژیم سیاسی خود را مانند یک دربار اداره می‌کند اگرچه تزار‌ها با وزیران خود بسیار مودب‌تر رفتار می‌کردند. پوتین تا زمانی که وزرایش وارد اپوزیسیون سیاسی نشوند از شرشان خلاص نمی‌شود. در عوض، او آنان را زیر پا می‌گذارد و آنان را به وحشت می‌اندازد و مانند دانش آموزان مدرسه با آنان رفتار می‌کند.

او وزرا و مقام‌های زیر دست‌اش را مورد بازجویی با استفاده از پرسش‌هایش قرار می‌دهد. او افسر ارشد کا گ بوده و کا گ ب هنوز در روح او زنده است. آن سازمان که پس از فروپاشی شوروی به سرویس فدرال امنیت روسیه (FSB) تغییر نام داده تنها نهادی از اتحاد جماهیر شوروی سابق بوده که زنده مانده است. در حالی که تهاجم روسیه در دومین هفته خود ادامه دارد من نسبت به تحولات بدبین هستم و با اطمینان می‌گویم که ما به سمت یک جنگ طولانی مدت پیش می‌رویم که به انقیاد اوکراین منتهی خواهد شد.

پوتین از طریق با خاک یکسان کردن اوکراین در جنگ پیروز خواهد شد. او با ویران کردن «ملت برادر» می‌تواند در جنگ پیروز شود، اما او صلح را به دست نخواهد آورد. وظیفه آرام کردن اوکراینی‌ها فراتر از روس‌ها است.