“نشریه اشپیگل” در گزارشی میدانی، به بحران رو به رشدِ استفاده از ماده مخدر جدیدی به اسم “بمب” در جمهوری دموکراتیک کنگو پرداخته و مصرف این ماده مخدر که از رسوبات مبدل‌های کاتالیزوری خودور‌ها ساخته می‌شود را چالشی قابل توجه برای کنگو ارزیابی کرده که جدای از ایجاد آسیب‌های جدی برای وضعیت سلامتی افراد، مشکلات اجتماعی زیادی را نیز برای مردم این کشور ایجاد کرده است.
نشریه اشپیگل در گزارش میدانی خود از کینشانزا (پایتخت کنگو) می‌نویسد: «در مدت اخیر، ویدئو‌هایی عجیب و غریبی در شبکه‌های اجتماعی از کشور کنگو دست به دست می‌شوند. ویدئو‌هایی که به محض انتشار، یک نام خاص از سوی مخاطبان گرفتند: “زامبی‌های کینشانزا”. تصاویر و ویدئو‌های مذکور، مردمی را نشان می‌دهند که کاملا بی‌حرکت بودند یا به آرامی حرکت می‌کردند. تنها اندکی بعد این نکته معلوم شد که این افراد ماده مخدر جدیدی به نام “بمب” را مصرف کرده اند.
برخی مقام‌های مسوول که به بررسی ماده مخدر مذکور در کنگو پرداخته اند می‌گویند: “ما با یک اپیدمی مواجه هستیم”. مصرف گسترده ماده مخدر بمب در جمهوری دموکراتیک کنگو، تا حد زیادی توجه دولت این کشور را نیز به خود جلب کرده است. “فلیکس تشیسکیدی” رئیس جمهور کنگو جهت بحث در مورد ماده مخدر جدید بمب و مضرات گسترده استفاده از آن در کشورش، در اوایل سال جاری میلادی، یک جلسه ویژه با حضور اعضای کابینه دولت خود تشکیل داد. وی مایل است که به افکار عمومی نشان دهد که هر آنچه در توان دارد، جهت مقابله با این بحران انجام خواهد داد.
با این همه باید توجه داشت که مصرف روزفزون ماده مخدرِ بمب در کنگو، با وضعیت نابسامان این کشور و به طور خاص زندگی در “کینشانزا” پایتخت کنگو که بر اساس بسیاری از آمار‌های بین المللی، شهری است که سکونت در آن بسیار سخت است نیز همخوانی دارد.
در یکی از بدترین محله‌ای کینشانزا به نامِ “سِلِمبائو”، چهار مرد جوان در یک حیاط نشسته اند. یک شیشه در مقابل آن‌ها قرار دارد که پودری قهوه‌ای رنگ روی آن قرار دارد. در کنار پودر، قرص‌های سفیدی نیز هستند که جوان‌های مذکور، آن‌ها را خرد می‌کنند و سپس با پودر قهوه‌ای رنگ مخلوط می‌کنند. آن‌ها تاکید می‌کنند که قرص‌های سفید اشتهای افراد را تحریک می‌کنند. ان‌ها می‌گویند اگر این کار را نکنیم تا دو روز نمی‌توانیم لب به چیزی بزنیم (پس از مصرف ماده مخدر بمب).
جوان‌های مذکور سپس پودری را که درست کرده اند، در سه خط باریک (با استفاده از یک تیغ) قرار می‌دهند. ماده مخدر مذکور یا از طریق بینی و یا از طریق استعمال توسط سیگار، وارد بدن این افراد می‌شود. پس از مصرف، آن‌ها ابتدا حس سرخشی دارند با این حال به تدریج، حرکت بدن آن‌ها آرام و آرام‌تر می‌شود (بر اساس گفته‌های افرادی که به ماده مخدر بمب اعتیاد دارند).
چهار مرد جوان می‌دانند که پودری که استفاده کرده اند احتمالا حاوی چه ماده‌ای است: رسوبات و موادی از مبدل‌های کاتالیزوری خودرو که همگی آن‌ها از خودرو‌های قدیمی به دست آمده و سپس طی فرآیندی، به یک ماده مخدر تبدیل شده است. جوان‌های مذکور می‌گفتند: “ما نگران این ماده مخدر نیستیم”. آن‌ها تاکید داشتند که چیزی برای از دست دادن در این دنیا ندارند. آن‌ها گفتند: “ماده مخدر بمب به ما کمک می‌کند تا همه چیز را فراموش کنیم. در کشور‌های دیگر، افراد حساب بانکی دارند، اما ما نداریم. آینده دارند، اما ما نداریم. وقتی بمب مصرف می‌کنیم، همه چیز برایمان ساده‌تر می‌شود”. یکی از مصرف کنندگان مخدرِ بمب می‌گوید: “با این ماده مخدر، انگار که به سفری دور و دارز می‌روید و فقط بایستی برای آن یک دلار بپردازید”.
وقتی شما فقط یک دلار برای دریافت ماده مخدر بمب در کنگو می‌پردازید، این بدان معناست که عملا کم خرج‌ترین اقدام را در این کشور انجام می‌دهید. یک وعده غذایی ساده در یک رستوران متوسط در کینشانزا پایتخت کنگو، به راحتی تا ۳۰ دلار هزینه دارد. کینشانزا در میانِ گرانترین شهر‌ها در جهان است (حداقل برای کارگران خارجی). در این شهر، محله‌های اعیان نشین زیادی نیز وجود دارد که از خیابان‌های بزرگ و مرتبی برخوردار هستند و در آن‌ها خودرو‌های گرانقیمتی نیز حرکت می‌کنند.
در شرایطی که اقتصاد کنگو وضعیتی نامساعد دارد، ثروت عظیم و قالب توجه کنگو از حیث دارا بودنِ منابع معدنی و طبیعی، به اقشار و طبقات اجتماعی خاصی در این کشور می‌رسد. بخش عظیمی از از ساکنانِ ۱۵ میلیون نفری شهر کینشانزا، هیچ شغل ثابت و درآمد مشخصی ندارند. مساله‌ای که با بحران شیوع ویروس کرونا، وضعیت وخیم‌تری را نیز پیدا کرده است.
در این چهارچوب شاید چندان عجیب نباشد که شاهدیم مصرف ماده مخدر بمب به یک پدیده رایج در شهر کینشانزا تبدیل شده است. کنگو در شرایط کنونی با ارتش عظیمی از جوانان رو به رو است که از طریق فعالیت‌های باندی و مافیایی، خود را سرگرم می‌کنند و از طریق استعمالِ ماده مخدری نظیر بمب سعی دارند تا اقداماتِ مجرمانه خود را به دست فراموشی بسپارند.
در واقع، این جوانان استفاده از ماده مخدر بمب را نوعی خوشیِ مطلق در نظر می‌گیرند. یکی از مصرف کنندگان ماده مخدر بمب می‌گوید: “در لحظه مصرف، من در عمیق‌ترین خوابی که تاکنون رفته ام، فرو می‌روم”. دیگر افراد نیز توضیح می‌دهند که ماده مخدر بمب به آن‌ها تلفیقی از حس سرخوشی و استراحت می‌دهد که در قالب آن، افراد دیگر نیازی ندارند تا به چیز‌های مختلف و دغدغه هایشان فکر کنند.
دیگر مصرف کنندگان ماده مخدر بمب می‌گویند که این ماده مخدر موجب ایجاد نوعی خلا برای افراد می‌شود. این مساله برای آن‌ها در کینشانزا و کشوری نظیر کنگو کافی است. تاکنون ویدئو‌های بیشماری از مصرف کنندگان ماده مخدر بمب در فیس بوک و تویئتر منتشر شده است. اغلب افرادی که این ماده مخدر را مصرف می‌کنند وضعیتی زامبی‌گونه پیدا می‌کنند. برخی از جوانان تبهکار در کنگو می‌گویند که ماده مخدر بمب را قبل از انجام درگیری با دیگر گروه‌های تبهکار نیز استفاده می‌کنند. آن‌ها می‌گویند که به حسِ بی خیالی در خیابان‌ها به شدت نیاز دارند.
در این راستا، رئیسِ برنامه ضداعتیاد کنگو “پاتریس کاگیا” می‌گوید: “ماده مخدر بمب به شدت خطرناک است. این ماده مخدر به قلب آسیب می‌زند و مشکلات تنفسی ایجاد می‌کند. در بلند مدت نیز موجب ایجاد سرطان در افراد می‌شود. در عین حال گزارش‌هایی نیز منتشر شده که افرادی که ماده مخدر بمب مصرف می‌کنند، پس از مصرف، بلافاصله جان خود را از دست داده اند”. کاپیا تاکید می‌کند که عناصر تشکیل دهنده ماده مخدر بمب که از مبدل‌های کاتالیزوریِ خودرو‌ها هستند می‌توانند به طور خاص سمی نیز باشند.
یک افسر پلیس کنگو که به شرط ناشناس ماندن با اشپیگل صحبت کرده می‌گوید: “با بررسی عناصر تشکیل‌دهنده ماده مخدر بمب به این نتیجه رسیده ایم که بمب از مخلوطی از مواد مختلف نظیر ترامادول، دلارن، نیتریل، آمپی‌سیلین و در برخی موارد، ذره‌هایی از هروئین تشکیل شده است.
در این راستا، گزارش زیادی نیز از دزدی از مبدل‌های کاتالیزوری خودرو‌ها و یا همدستی مکانیک‌ها با تولید‌کنندگان ماده مخدر بمب در کنگو منتشر شده است. در این راستا، این افراد مبدل کاتالیزوری خودرو‌ها را باز می‌کنند و محتویات مورد نیاز خود را از آن بیرون می‌کشند و سپس آن را جوش می‌دهند. این اقدام در شرایطی انجام می‌شود که صاحب خودرو به این زودی‌ها متوجه وقوع تغییر در خودروی خود نخواهد شد.
بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که دولت کنگو باید قدم‌های جدی تری جهت مقابله با روند رو به رشدِ استفاده از ماده مخدر بمب در این کشور بردارد. بدون تردید اگر روند کنونی ادامه یابد، جدای از تبعاتی که مصرف این ماده مخدر بر سلامت افراد خواهد گذاشت، بایستی منتظر وقوع آسیب‌های اجتماعی جدی نیز در کنگو باشیم. در این رابطه، گروه‌ها و سازمان‌های مردم نهادِ کنگویی نیز بایستی فعالانه وارد میدان شوند و با بحران جدید با تمام قوا مقابله کنند».
