به گزارش CNN فارسي ، آقای خامنه‌ای هر ساله شعارهایی اقتصادی تعیین می‌کند، اما اقتصاد ایران بهبود نمی‌یابد
“جراحی اقتصادی”، “فتح خرمشهر اقتصادی” و “مردمی‌سازی اقتصاد” توصیف‌های ستایش‌آمیز رسمی برای حذف ارز ترجیحی و سوبسید کالاهای اساسی در ایران است.
قرار است این گرانی‌ها با پرداخت یارانه نقدی ۴۰۰ هزار و ۳۰۰ هزار تومانی به برخی خانوارها جبران شود.
با حذف بخشی از سوبسید آرد، قیمت نان فانتزی عملا یک شبه بیش از ۱۰ برابر شد. پس از آن قیمت روغن نزدیک ۶ برابر، ماکارونی حدودا ۳ برابر و شیر ۲ برابر شده، مرغ و تخم مرغ هم گران شده‌اند. زمزمه گرانی بنزین هم به گوش می‌رسد.
گرانی‌ها تا جایی بالا گرفته که محافظه‌کاران حاکم انتقادهای تندی را علیه یکدیگر مطرح کرده‌اند، اگرچه چند هفته‌ای است که اختلافات آنها، دست‌کم در سطح علنی، فروکش کرده است.
حالا هم ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، می‌گوید به جز گرانی‌های این چند هفته، “قرار است تصمیم‌های سختی بگیریم”؛ هشداری که احتمالا از فشار اقتصادی بیشتر بر مردم عادی خبر می‌دهد.
تصمیم به آزادسازی قیمت‌های چند کالای اساسی به دنبال دوره‌ای از تورم بالای مزمن و سقوط ارزش ریال گرفته شده است.
نرخ دلار نسبت به ریال در مقایسه با چهار سال پیش بیشتر از چهار برابر شده و بیش از سه سال است که نرخ تورم سالانه در ایران بالای ۳۰ درصد است.
اعتراضات صنفی و معیشتی از سال ۱۳۹۶ تشدید شده و مردمی که زندگی برایشان سخت شده شعار “مرگ” بر رهبر و رئیس جمهور را می‌دهند.
چرا تورم در ایران مهار نمی‌شود؟ دلیل گرانی‌های اخیر چیست؟
قاچاق و احتکار؟
کاسبان ایرانی مدتی است می‌گویند کمبودی در بازار نیست، اما خریداری ندارند
همزمان با حذف یارانه آرد برای نان فانتزی و ماکارونی، رسانه‌های رسمی در ایران گزارش‌ها و اظهارنظرهای متعددی درباره کشف ماکارونی احتکارشده و یا مشکل قاچاق آرد منتشر کردند.
این رویه مانند آبان ۱۳۹۸ بود که با تصمیم مشترک حسن روحانی، ابراهیم رئیسی و علی لاریجانی و تایید آیت‌الله علی خامنه‌ای قیمت بنزین یک‌شبه سه برابر شد.
در آن مقطع هم رسانه‌های هوادار دولت می‌گفتند بنزین در ایران ارزان است و باید قیمتش به سطح بازارهای جهانی برسد تا انگیزه قاچاقچیان را از بین ببرد.
این استدلال در آن مقطع مورد انتقاد حجت‌الله عبدالملکی بود، کسی که امروز در کابینه رئیسی وزیر کار است.
افزایش قیمت برای پیشگیری از قاچاق به این معنی است که حجم قاچاق بنزین یا آرد در حدی است که بازار داخلی را مختل کرده و یارانه پرداخت‌شده روی کالای قاچاق‌شده به قدری به بودجه دولت فشار می‌آورد که می‌صرفد تا برای کم کردن بار آن، فشار چند برابر شدن ناگهانی قیمت را به مصرف‌کننده منتقل کرد.
اما نشانه‌هایی که از حجم قاچاق داریم خلاف این است.
به گفته فرمانده مرزبانی نیروی انتظامی تا نیمه اردیبهشت جاری نزدیک ۵ تن آرد قاچاق در مرزهای ایران کشف شده است.
مقام‌های مختلف ایرانی حجم قاچاق کشف‌شده را بین یک سوم تا نزدیک ۵ درصد کل قاچاق می‌دانند. به این ترتیب حتی با فرض دست بالا، کل قاچاق آرد در ایران تا نیمه اردیبهشت می‌تواند حدود ۱۰۰ تن بوده باشد.
۱۰۰ تن آرد عدد بزرگی به نظر می‌رسد، اما اگر آن را کنار ۱۱ میلیون تن آرد مصرفی سالانه ایران بگذاریم عدد ناچیزی خواهد شد.
این موضوع درباره خبرهای احتکاری که منتشرشده نیز صادق است.
جریمه تک‌ماکارون برای احتکار ۶۷۰ تن ماکارونی پوشش گسترده‌ای در رسانه‌های رسمی داشت، اما این میزان به اندازه تقریبا دو روز تولید این شرکت است. آیا انبار محصول به اندازه تولید روز عجیب و مخل بازار است؟
مقابله با قاچاق و احتکار وقتی می‌تواند اولویت سیاست‌گذاران در مقابله با تورم باشد که جهش قیمت‌ها به دلیل کمبود عرضه و بالا بودن تقاضا باشد.
اما مشکل تورم ایران ناشی از آن نیست که مرغ و میوه و آرد نایاب شده‌اند.
مدت‌ها است که کاسبان ایرانی می‌گویند کمبودی در بازار نیست، اما خریداری نیست، تا جایی که حتی میوه و آجیل شب عید هم مشتری نداشت.
رکود و تورم جهانی؟
جنگ اوکراین بر بازار جهانی غذا سایه انداخته
عوامل گوناگون دست به دست هم داده‌اند و قیمت‌ها در بازارهای جهانی با سرعتی بالا می‌رود که سال‌ها سابقه نداشت.
رکود ناشی از همه‌گیری کرونا ضربه بزرگی به تولید جهانی زد و چرخه‌های تولید جهانی‌شده، که برای چابکی هرچه بیشتر تا سرحد امکان سبک شده بودند، با شوک‌هایی به گلوگاه‌های تولیدی یا بنادر مهم زمین‌گیر شدند و از سال ۲۰۲۱ چرخه‌ای از کمبود مواد و قطعات اولیه و کاهش تولید آغاز شد.
همچنین با بازگشت تدریجی فعالیت اقتصادی به سطح قبل، بهای جهانی انرژی به طور چشمگیری بالا رفت.
جنگ اوکراین هم به غیر از اینکه بازار انرژی را متلاطم‌تر از قبل کرده، امنیت غذایی در جهان را نیز به خطر انداخته و قیمت غلات در بسیاری از کشورها بالا رفته است.
وضعیت اقتصاد جهانی از جمله دلایلی است که در توجیه حذف یارانه آرد در ایران مطرح شده است.
فارغ از اینکه تغییر شکل حمایت از مصرف‌کنندگان و ایجاد نظامی برای جایگزینی یارانه مصرفی مستقیم با یارانه نقدی، چه قدر درست در میانه یک بحران توجیه دارد، باید به یاد آورد که تورم بالای ۳۰ درصد در ایران به پیش از جنگ اوکراین و حتی همه‌گیری کرونا برمی‌گردد.
ایران یکی از کشورهای در معرض ابرتورم است و در کنار کشورهایی چون ونزوئلا، سودان و زیمباوه در اغلب سال‌های یک دهه اخیر جزو ۱۰ کشور با بالاترین تورم در جهان بوده است.
درست است که تورم جهانی و جنگ در اوکراین فشار مضاعفی به اقتصاد بحران‌زده وارد می‌کنند، اما به خودی خود عامل گرانی در ایران نیستند.
نسبت افزایش قیمت مواد غذایی در ایران، تنها در چند ماه اخیر، به طور قابل توجهی شدیدتر از متوسط افزایش قیمت جهانی مواد غذایی در یک ساله اخیر بوده است.
