به گزارش CNN فارسی، علاوه بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عواملی در دولت ایران و تعدادی از شرکت‌های کشتیرانی خصوصی ثبت‌شده در کشورهای حوزه خلیج فارس، در زنجیره قاچاق سوخت از ایران به مقصد کشورهای چین، سومالی و یمن نقش محوری دارند.
قاچاق بنزین، گازوئیل و دیگر فراوردە‌های نفتی در ایران خبر تازەای نیست. حتی قبل از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی موسوم به “برجام”، قاچاق سوخت از ایران به مقصد کشورهای عربی تجارتی سودآور محسوب می‌شد. ایران به دلیل هزینه‌های پایین تولید، یارانه‌های سنگین دولتی برای سوخت و البته ارزش پایین ارز، ارزان‌ترین قیمت سوخت در جهان را دارد.
اما به گفته این روزنامه آمریکایی، تحریم‌های اقتصادی به قاچاق رونق بیشتری بخشیده است، زیرا سپاه پاسداران به دنبال فرار از محدودیت‌های صادرات نفت ایران است.
بارگیری شبانه و خاموش‌کردن رادار‌ها
دریانوردانی کە شاهد این تجارت بودەاند گفته‌اند که لنج‌های ماهیگیری ایرانی برای مخفی ماندن از نیروهای گارد ساحلی مستقر در منطقه، معمولا شبانه اقدام به حمل سوخت می‌کنند.
کشتی‌های نفتکش خارج از محدوده سرزمینی امارات متحده عربی لنگر می‌اندازند و لنج‌های ایرانی سپس محموله خود را به این کشتی‌ها منتقل می‌کنند. بارگیری می‌تواند چهار تا پنج روز طول بکشد، چون لنج‌ها یکی یکی می‌آیند.
یک دریانورد هندی بە واشنگتن‌پست گفت: «پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۸ و اعمال مجدد تحریم‌ها در همان سال، قاچاق سوخت ایران رونق بیشتری گرفته است.»
یک دریانورد هندی دیگر نیز گفته است، بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ٢٠٢٢ با دو شرکت مختلف تجربه قاچاق سوخت ایران را داشته است. او افزوده است، کشتی‌ها و لنج‌های ایرانی در فاصله ٢٢ تا ٣٢ کیلومتری امارات می‌آیند و سیستم شناسایی خودکار (AIS) خود را خاموش می‌کنند تا ردیابی نشوند. به گفته او، اگر نیروهای گارد ساحلی امارات از راه برسند، بارگیری متوقف خواهد شد و کشتی‌ها محل را ترک می‌کنند.
همچنین بە گفته دریانوردان، یک راه دیگر این است کە برای نفتکش‌های از مبدا ایران و حامل گازوئیل، کە به مقصد بازارهای بین‌المللی در حرکت هستند، مدارک جعلی صادر می‌شود تا به نظر برسد که از عراق یا امارات حرکت کردەاند.
نقش سپاه در این “قاچاق سودآور”
تحلیلگران متخصص در صنعت انرژی و امنیت منطقه، بە روزنامه واشنگتن‌پست گفته‌اند کە زنجیره قاچاق سوخت توسط عناصری از دولت ایران به ویژه سپاه پاسداران و بعضی از شرکت‌های کشتیرانی خصوصی مستقر در کشورهای خلیج فارس صورت می‌پذیرد. به گفته آنها، در برخی مواقع، سپاه به دنبال منع کسانی است که سعی می‌کنند بدون اجازه آنها از قاچاق سوخت سود ببرند. به گفته واشنگتن‌پست، بخش دریایی سپاه کنترل بسیار سفت و سختی بر مرزهای دریایی و همچنین تأسیسات بندری دارد.
آندریاس کریگ، مدرس ارشد دانشکده مطالعات امنیتی در کینگز کالج لندن، به این روزنامه گفتە است: «سپاه یک نهاد بسیار فاسد است. اگر به میزان قاچاق سالانه نگاه کنیم، متوجه می‌شویم کە در مورد میلیون‌ها بشکه صحبت می‌کنیم.»
مجتبی محفوظی، نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی پیش از این با اشاره به حجم بالای قاچاق سوخت در ایران گفته بود: «نمی‌توان قاچاق این حجم از سوخت را تنها به دست قاچاقچیان جزء دید، بلکه مافیا‌هایی در پشت پرده حضور دارند.»
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده هم پیشتر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به کسب درآمد از قاچاق نفت و فرآورده‌های نفتی متهم کرده است. مقامات ایرانی می‌گویند که با قاچاق گازوئیل مخالفند.
قاچاق روزانه ٩ میلیون لیتر سوخت
حمیدرضا دهقان‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ۵ دی ماه به صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت کە حجم قاچاق کل فرآورده‌ها و مشتقات نفتی حدود ٩ میلیون لیتر در روز است کە ٣ میلیون لیتر آن سوخت است.
سخنگوی “ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز” یادآور شده که تولید و صادرات نفت و گاز و سایر تولیدات و فرآورده‌های پتروشیمی و پالایشی در دست حاکمیت است: «پس نباید هر آنچه را که از مرز‌ها وارد و خارج می‌شود، قاچاق انگاشت، ضمناً اگر صادراتی در خصوص نفت و سوخت شکل می‌گیرد قطعاً توسط وزارت نفت صورت گرفته است.»
بیژن زنگنه، وزیر پیشین نفت ایران پیشتر در این باره گفته بود : «خدا می‌داند میزان قاچاق چقدر است. ارقامی که مطرح می‌شود درست نیست. قاچاق بنزین و گازوئیل در ایران نمی‌تواند روزانه بیشتر از پنج میلیون لیتر باشد.»
